อาการเจ็บหน้าอกเนื่องจากหัวใจขาดเลือด

ที่มาศูนย์ข้อมูลสุขภาพ รพ.กรุงเทพ ปรับปรุงล่าสุด วันเสาร์ที่ 31 มีนาคม พ.ศ.2555 00:25 น.

อาการเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด ( angina )

แองไจนาไม่ใช่ชื่อโรค แต่เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ทำให้เกิดมีออกซิเจนมาเลี้ยงไม่เพียงพอชั่วระยะเวลาหนึ่ง

โดยปกติหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจสามารถปรับปรุงการทำงานให้มีประสิทธิภาพดีขึ้นได้ ในขณะที่หัวใจมีความต้องการออกซิเจนมากขึ้น

แต่ถ้ามีปัญหาเรื่องหลอดเลือดหัวใจตีบตัน หรือมีปัญหาอื่นๆ ที่ทำให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจได้ในปริมาณที่จำกัด ซึ่งอาจจะเพียงพอในสถานการณ์หนึ่ง แต่ถ้าไปออกกำลังกายหรือมีความเครียดเกิดขึ้น เลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจอาจจะไม่เพียงพอ ทำให้เกิดอาการเจ็บหน้าอกได้ และอาการเหล่านั้นจะหายไปเมื่อหัวใจต้องการออกซิเจนน้อยลงไปตามเดิม อาการเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือดนี้ จะพบว่าอาการเจ็บหรือปวดจะอยู่บริเวณตรงกลางของหน้าอก อาจมีปวดร้าวไปที่บริเวณคอ ขากรรไกรบน แผ่นหลัง บางครั้งมีความรู้สึกเหมือนถูกบีบรัดหน้าอก อาจมีปวดร้าวไปที่ต้นแขนซ้ายร่วมด้วย ส่วนใหญ่จะเกิดร่วมกับการมีกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งร่วมด้วย และอาการจะหายไปเมื่อได้มีโอกาสหยุดพักหรือหยุดกิจกรรมนั้นๆ บางคนอาจมีอาการหายใจลำบาก เหงื่อออก คลื่นไส้อาเจียน และเวียนศีรษะร่วมด้วย

อาการเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด

• พบได้บ่อยขึ้นในเพศชาย ที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป 
• ส่วนใหญ่เกิดขึ้นจากปัญหาของหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจตีบตัน 
• ผู้หญิงจะพบได้น้อยกว่า ยกเว้นผู้หญิงอายุ 35 ปี ขึ้นไป 
• มีประวัติรับประทานยาคุมกำเนิดและสูบบุหรี่ด้วย รวมทั้งผู้หญิงที่เข้าสู่วัยทองจะมีโอกาสเป็นมากกว่าผู้หญิงโดยทั่วไป

อาการต่อไปนี้เข้าได้กับอาการเจ็บหน้าอกจากโรคหัวใจขาดเลือด

• เจ็บแน่นๆ อึดอัด บริเวณกลางหน้าอก อาจจะเป็นด้านซ้าย หรือทั้งสองด้าน มักจะไม่เป็นด้านขวาด้านเดียว บางรายจะร้าวไปที่แขนซ้ายหรือทั้งสองข้าง หรือจุกแน่นที่คอ บางรายเจ็บบริเวณกรามคล้ายเจ็บฟัน
• อาการเกิดขึ้นขณะออกแรงหรือกำลัง เช่น เดินเร็วๆ รีบ หรือขึ้นบันได วิ่ง โกรธโมโห อาการดังกล่าวจะดีขึ้นเมื่อหยุดออกแรงหรือกำลัง
• ในบางรายที่อาการรุนแรง อาการแน่นหน้าอกอาจเกิดขึ้นในขณะพัก เช่น นั่ง หรือ นอน หรือ หลังอาหาร
• กรณีที่เกิดหลอดเลือดหัวใจอุดตัน กล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน อาการจะรุนแรงมาก
• อาจมีอาการอื่นๆร่วมด้วย เช่น เหงื่อออกมาก เป็นลม

อาการที่บอกได้ว่าไม่ใช่เจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด

• เจ็บแหลมๆ คล้ายเข็มแทง
• เจ็บแปล๊บๆ
• เจ็บจุดเดียว
•  กดเจ็บบริเวณหน้าอก
• อาการเจ็บสัมพันธ์กับการหายใจหรือการไอ
• อาการเจ็บเกิดขึ้นในขณะพัก มีอาการนานเป็นชั่วโมงหรือเป็นวัน
• รวมทั้งอาการเจ็บหน้าอกที่เป็นต่อเนื่องตลอดเวลาเป็นวันๆ
• อาการเจ็บหน้าอกที่กินเวลาสั้นมากๆ เพียง 2-3 วินาทีหรือน้อยกว่า

อาการมากขึ้นเมื่อเปลี่ยนท่า ขยับตัว หรือหายใจเข้าลึกๆ

อาการเจ็บร้าวขึ้นศีรษะ ปลายมือ ปลายเท้า อาการเจ็บร้าวไปขา หรือร้าวไปเหนือขากรรไกรล่าง

อาการเจ็บบริเวณท้องส่วนกลางหรือท้องน้อย อาการเจ็บหรือระคายเคืองที่เป็นบริเวณนิ้วใดนิ้วหนึ่ง

การวินิจฉัยโรคหัวใจขาดเลือด

การวินิจฉัยโรคหัวใจขาดเลือด นอกจากอาการเจ็บหน้าอกแล้ว ต้องอาศัยประวัติอื่นๆด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ในผู้ป่วยบางรายที่อาการไม่เหมือนนัก แต่มีปัจจัยเสี่ยงหล

การวินิจฉัยแยกโรคสำหรับผู้ป่วยเจ็บหน้าอก ต้องอาศัยทั้งความรวดเร็วและความแม่นยำ เวลาทุกนาทีหมายถึงการอยู่รอดของกล้ามเนื้อหัวใจในโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันเฉียบพลัน ยิ่งวินิจฉัยได้เร็ว ก็ยิ่งเปิดเส้นเลือดได้เร็ว ยิ่งเปิดเส้นเลือดได้เร็วก็ยิ่งรักษากล้ามเนื้อหัวใจไว้ได้มาก ยิ่งช้ากล้ามเนื้อหัวใจก็จะเสียชีวิตมากขึ้นจำนวนกล้ามเนื้อหัวใจที่รักษาไว้ได้จะสัมพันธ์กับอัตราการมีชีวิตอยู่อย่างชัดเจน ผู้ป่วยที่มีหลอดเลือดหัวใจตีบตันเฉียบพลัน ถ้าได้รับการเปิดเส้นเลือดภายใน 3 ชั่วโมง ผลการรักษาจะดีมาก แต่ถ้าหลอดเลือดอุดตันเกิน 12 ชั่วโมง การให้ยาละลายลิ่มเลือดจะไม่มีประโยชน์อีกต่อไป ถ้ามาพบแพทย์หลังจากเจ็บแน่นหน้าอกเกิน 12 ชั่วโมง หรือแพทย์วินิจฉัยไม่ได้ภายใน 12 ชั่วโมง กล้ามเนื้อหัวใจก็จะถูกทำลายถาวร ไม่ว่าจะพยายามอย่างไรก็ตาม ถ้าได้รับการเปิดเส้นเลือดไม่ว่าจะด้วยยาหรือด้วยการใช้การทำบอลลูนหลอดเลือดหัวใจ ขยาย ถ้าแม้นว่าช้ากว่า 3 ชั่วโมง ผลการรักษาก็อาจจะไม่ดีเท่าที่ควร

การรักษาหัวใจขาดเลือด

เมื่อแพทย์วินิจฉัยว่าผู้ป่วยมีอาการเจ็บหน้าอกเนื่องมาจากความผิดปรกติของหลอดเลือดหัวใจ แพทย์อาจใช้วิธีทดสอบบางอย่างเพื่อหาสาเหตุและวิธีแก้ไข เช่น การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG) ตรวจวัดความดันโลหิต และตรวจวัดระดับโคเลสเตอรอลในเลือด ผู้ป่วยอาจต้องไปพบแพทย์เฉพาะทาง เพื่อการวินิจฉัยแบบอื่นร่วมด้วย เช่น การเดินบนสายพาน หรือฉีดสีดูหลอดเลือดหัวใจ เมื่อผลการวินิจฉัยเสร็จสมบูรณ์
ผู้ป่วยอาจจะได้รับคำแนะนำให้เปลี่ยนแปลงการดำเนินกิจวัตรบางอย่าง เช่น

• ถ้าสูบบุหรี่ แนะนำให้เลิกสูบโดยเด็ดขาด
• ลดปริมาณไขมันในอาหาร และพยายามควบคุมน้ำหนักตัว
• พยายามควบคุมอารมณ์ให้สงบ เมื่ออยู่ในภาวะที่ต้องเผชิญความเครียด
• รับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัดและสม่ำเสมอ ได้แก่ พกยาขยายหลอดเลือดชนิดสเปร์ หรือชนิดอมใต้ลิ้น เพื่อใช้ทันทีเมื่อเกิดอาการ
• รับประทานยาทุกวัน เพื่อป้องกันการเกิดอาการ
• รับประทานยา เพื่อควบคุมความดันโลหิต
• ในกรณีที่เป็นเบาหวาน ควรควบคุมระดับน้ำตาลให้ปรกติ

การปฏิบัติตัวเมื่อมีอาการเจ็บหน้าอกจากโรคหัวใจขาดเลือด

อาการเจ็บหน้าอกอาจเป็นได้จากการขาดเลือดเนื่องจากหลอดเลือดหัวใจตีบ หรือเกิดจากกล้ามเนื้อหัวใจตาย จากการอุดตันของเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจอย่างกระทันหัน ซึ่งการปฏิบัติตัวในสองกรณีมีความแตกต่างกัน
ถ้าเป็นจากการขาดเลือดเนื่องจากหลอดเลือดตีบ มีอาการขณะออกแรงหรือออกกำลังกาย ให้หยุดการออกแรงหรือออกกำลังที่มากจนทำให้เกิดอาการ และไปพบแพทย์โดยเร็วแต่ไม่ถึงกับฉุกเฉิน
ถ้าเป็นจากกล้ามเนื้อตาย จากการอุดตันของเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจอย่างกระทันหัน มีอาการในขณะพักหรืออยู่เฉยๆ โดยมีอาการค่อนข้างมาก ให้ไปพบแพทย์โดยด่วนที่สุด และควรไปโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุด กล้ามเนื้อหัวใจตายเกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจนั้น โดยกล้ามเนื้อจะตายเกือบทั้งหมดภายใน 4-6 ชั่วโมง หากแก้ไขได้ก่อน จะสามารถช่วยให้กล้ามเนื้อหัวใจกลับมาทำงานได้ตามปกติ โดยเฉพาะในปัจจุบันมียาฉีดที่สามารถละลายก้อนเลือดที่ไปอุดตันหลอดเลือดที่ได้ผลดีมาก ฉะนั้น ถ้ามีอาการของโรคนี้เกิดขึ้นถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด ไม่ควรปล่อยไว้นานเกิน 4-6 ชั่วโมง หลังจากนี้ไปแล้ว ผลการรักษาจะไม่ดีเท่าที่ควรหรือไม่ได้ผลเลย